سيره امام صادق عليه السلام در رسيدگي به خانواده شهيد

سيره امام صادق عليه السلام در رسيدگي به خانواده شهيد
ابن ادريس از فقيهان شيعي سده ششم (م589ق) در آخر کتاب السرائر خود حديثي از امام صادق عليه السلام نقل کرده که از منظر قيامهاي شيعي، مورد توجه انديشمندان قرار گرفته است؛
السرائر: أَبُو عَبْدِ اللَّهِ السَّيَّارِيُّ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِنَا قَالَ: ذُكِرَ بَيْنَ يَدَيْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ خَرَجَ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ فَقَالَ ع لَا أَزَالُ‏ أَنَا وَ شِيعَتِي بِخَيْرٍ مَا خَرَجَ الْخَارِجِيُّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لَوَدِدْتُ أَنَّ الْخَارِجِيَّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ خَرَجَ وَ عَلَيَّ نَفَقَةُ عِيَالِهِ‏.( السرائر الحاوي لتحرير الفتاوي (و المستطرفات): ج‏3، ص 569)
ترجمه
السرائر : در نزد امام صادق سخن از قيام سادات به ميان آمد ايشان فرمودند: تا زمانى كه قيام كننده‏اى از خاندان محمّد صلى الله عليه و آله قيام كند، من و پيروانم در خير و صلاح هستيم. همانا من دوست دارم کسي از اين خاندان، قيام كند و در  آن صورت، مخارج زندگي خانواده اش را من به عهده مي گيرم.
نکات قابل توجه از اين حديث عبارتند از؛
-    اين متن اصل قيام و ارزشمندي آن را تاييد مي کند و آن را به خير و صلاح جريان حق يعني امامت و پيروان آن مي داند.
-    بر اساس اين متن، قيامها از حيث کارکرد، مورد تاييد قرار گرفته اند و نسبت به درستي شعارها، اهداف و . ساکت است.
-    عباسيان با نام اهل بيت پيامبر (ص) توانستند بر امويان غلبه کنند و بنا داشتند با عنوان خانواده پيامبر (ص) بر مردم حکومت کنند. از اين رو، قيام سادات عليه عباسيان، مشروعيت زدايي از خلافت عباسي را در پي داشت و چنين کارکردي في نفسه مطلوب بود.
بدين ترتيب تشويق ضمني امام صادق(ع) به قيام و بر عهده گرفتن مخارج زندگي خانواده قيام کننده در اين راستا قابل توجيه است. 
-    هر چند براي اين متن موارد مشابهي از متون حديثي نيافتيم اما در گزارش هاي تاريخي از نگهداري يکي از فرزندان زيد شهيد (قيام در سال 122 هجري قمري)  در خانه امام صادق (ع) سخن به ميان آمده است.
به گفته مورخان، حسين بن زيد از کودکي در خانه امام بزرگ شد و پسرخوانده ايشان به شمار مي آمد. جالب آنکه اين فرزند شهيد در بزرگسالي به جمع هواداران محمد بن عبدالله معروف به نفس زکيه پيوست و در قيام او (سال 145 هجري قمري) عليه منصور عباسي مشارکت داشت؛ 
مقاتل الطالبيين : شهد الحسين بن زيد حرب محمد و إبراهيم بني عبد اللّه بن الحسن بن الحسن ثم توارى. و كان مقيما في منزل جعفر بن محمد. و كان جعفر ربّاه، و نشأ في حجره منذ قتل أبوه، و أخذ عنه علما كثيرا. فلما لم يذكر فيمن طلب ظهر لمن يأنس به من أهله و إخوانه.(مقاتل الطالبيين: ص332 ، الرقم 30 و رجال نجاشي: ص 52 شماره 115 )
ترجمه
حسين بن زيد به همراه محمد و ابراهيم به جنگ برخاست و سپس متوارى گشت، و او پس از شهادت پدرش زيد در خانه جعفر بن محمد (ع) به سر مى برد و ايشان تربيت او را به عهده گرفته بود، در خانه وي بزرگ شد و علوم بسيارى از ايشان فرا گرفت ، و چون دانست كه در تعقيب او نيستند خود را براى نزديكان از خانواده و دوستانش آشكار ساخت .
گفتني است حسين بن زيد احاديث گوناگوني از امام صادق عليه السلام نقل کرده و به گفته مرحوم خوئي در معجم‏ رجال‏الحديث(ج 5 ص 239شماره3403  ) نام او در سند 14 روايت ديده مي شود.
جالب است بدانيم که در فهرست نام سادات قيام کننده عليه عباسيان، نام فرزندان، نوه ها و نتيجه هاي حسين بن زيد ديده مي شود. جهت اطلاع بيشتر مي توانيد به مقاتل الطالبين مراجعه کنيد.
-    بدين ترتيب روشن شد که بر گفته امام صادق عليه السلام در عهده داري مخارج خانواده شهيد ، گزارشي از مورخان در سيره عملي ايشان در اين خصوص وجود دارد و آن را تأييد مي کند.